De impact van het ‘nieuwe normaal’

Je zou kunnen zeggen dat de corona-uitbraak in eerste instantie een schokkende gebeurtenis was met een niet te overziene impact. Maar hoe langer de pandemie voortduurt, hoe minder passend het voelt om nog van een ‘gebeurtenis’ te spreken. Het is inmiddels het zogenoemde ‘nieuwe normaal’ waarvan we nog geen idee hadden hoe dat zou zijn, toen we voor het eerst van die uitdrukking hoorde.

Saamhorigheid

In de lente van 2020 zagen we leraren de meest innovatieve en creatieve manieren vinden om in contact te blijven met hun leerlingen. Ondanks de isolatie en afstand kreeg ik de indruk dat er een sterke samenhorigheid heerste. De eerste grote schok die het uitbreken van de pandemie teweegbracht, ging ook gepaard met een vertrouwen om de nieuwe situatie samen door te komen. De aanpassingen aan de verstrekkende veranderingen in ons dagelijks leven ging gepaard met een enorme energie.

Daarentegen zie ik nu een gewenning aan omgangsvormen die we een jaar geleden niet voor mogelijk hadden gehouden. Je zou haast vergeten hoe de winkels er zónder handgelpomp uitzagen. Het is natuurlijk ook logisch dat de dingen zich normaliseren, we kunnen niet maanden achtereen op een high-alert niveau blijven functioneren.

Doordat we ons aanpassen aan deze situatie – en die niet meer als ‘nieuw’ ervaren – bestaat echter de kans dat we de impact van de pandemie op onze collega’s en leerlingen uit het oog verliezen. Waar we in de lente nog een sterke focus hadden op de impact van het verlies van naasten en geliefden, is dat nu een stuk minder. Het is nu bijna verbazingwekkend als je iemand spreekt die niet iemand kent die corona heeft (gehad).

Verscheidenheid in ‘omgaan met’

Onderwijsprofessionals leggen aan ons Adviespunt en aan ons calamiteitenteam vaak casussen voor of vragen ons om hulp. Ook in deze coronaperiode. Uit de diversiteit van die casussen blijkt dat met name de verscheidenheid groot is in hoe betrokkenen een ingrijpende gebeurtenis ervaren.
Het onderlinge onbegrip voor de verschillende manieren van ‘omgaan met’ (de situatie het hoofd bieden en beantwoorden), kan een potentieel struikelpunt vormen. En soms komt dat pas op een veel later moment aan de oppervlakte.

Wat helpt?

Iedereen gaat verschillend om met verlies en volgt een eigen tempo. In de praktijk blijkt geregeld dat er in de omgeving niet altijd begrip is voor het tempo dat iemand nodig heeft. Voor de getroffene kan dan een gevoel van verbinding met de niet-directe omgeving verloren gaan. Denk dan aan opmerkingen als: ‘Niemand lijkt ons te begrijpen’. Dat kan voor de getroffene heel pijnlijk zijn. Het interpersoonlijke contact is namelijk van groot belang bij het omgaan met een ingrijpende gebeurtenis: de meeste mensen hebben intuïtief behoefte aan een herstel-bevorderende omgeving.

Het belang van het eigen netwerk bij een schokkende gebeurtenis is niet te onderschatten. Zowel op individueel niveau – in de vorm van steunende collega’s of de leerling die zich gezien voelt, maar ook op het niveau van de school als geheel.

Wij merken dat veel scholen zelf een ingrijpende gebeurtenis op een heel professionele en integere wijze kunnen afhandelen. Externe ondersteuning in minimale zin is dan al voldoende, even meekijken of overal aan gedacht is bijvoorbeeld. Dat neemt niet weg dat ook op schoolniveau de steun uit het netwerk bij een dergelijke gebeurtenis een groot voordeel kan zijn. Het loont om van tevoren te investeren in het hebben van een vaste contactpersonen bij belangrijke ketenpartners. Een bekend gezicht zien op een moment waarop de hele wereld op zijn kop staat, is onbetaalbaar.

Blijf oog houden voor elkaar

Hoe genormaliseerd de pandemie inmiddels ook lijkt te zijn, is het een periode met een grote impact en met verstrekkende gevolgen voor sommigen van ons. Die impact kun je op diverse manieren ervaren. Van een aanpassing in de werkplek tot en met het verlies van een geliefde naaste. Ook heeft het impact op de mentale gezondheid van de tieners die nu al maandenlang grote en onplezierige veranderingen zien in hun sociale leven. De gevolgen daarvan op lange termijn zullen nog moeten blijken.

Een pandemie verschilt daarin niet van een calamiteit: een vreselijke gebeurtenis met een enorme impact. Waar ik voor pleit, is dat we – ondanks de begrijpelijke normalisering van ons leven met een pandemie – oog blijven houden voor de impact ervan op onze collega’s en leerlingen en specifiek het verschil in het omgaan daarmee.