Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Bertina Greven was tot september 2021 als adviseur verbonden aan School & Veiligheid. Ze hield zich onder andere bezig met de Week van Inclusie voor het mbo.
In het Eindhovens Dagblad stond op 24 april 2019 het bericht ‘Zedenpolitie onderzoekt door scholieren verspreid seksfilmpje’. Beleidsmedewerker Bertina Greven las het artikel en schreef naar aanleiding daarvan het onderstaande blog.
De afdeling zeden van de politie onderzoekt het seksfilmpje dat via AirDrop door scholieren wordt verspreid. “Wij weten niet wie het meisje op de film is”, zegt een politiewoordvoerster. Wel wordt er een leerling van een school in Gemert mee gepest. De Onderwijsinspectie spreekt van “psychisch geweld”. Bron: Eindhovens Dagblad
Het bovenstaande bericht komt binnen, precies op het moment dat ik een stuk schrijf over hoe je als leerkracht sociale media een plek geeft in je lessen en in je omgang met leerlingen. Je zult als jong meisje maar op deze manier meespelen in zo’n slechte film. Hoe komt zoiets tot stand? En wat doe je ertegen? Het zal je leerling maar zijn. Je zult het zélf maar zijn die zo in de spotlights staat. Gelukkig is de school erin geslaagd verspreiding van het filmpje snel te stoppen. Terwijl ik verontwaardiging voel opkomen, denk ik terug aan een gesprek met mijn eigen dochter van, toen nog, 17. Ik had haar gevraagd hoe zij aankijkt tegen sociale media en of ze het belangrijk vindt dat school daar aandacht aan besteedt. Tijdens het eten praten we over Instagram, Whatsapp en taalgebruik; soms zit de kennis immers thuis achter een bord spaghetti.
“Woorden die op sociale media gebruikt worden” zegt ze, “worden heel snel door iedereen gebruikt. Iemand noemt een woord of een uitdrukking een keer, dan pakt een ander het op en voor je het weet gebruikt iedereen het.”
Ze vertelt ook dat veel gedragsregels onuitgesproken zijn. Dat snap ik niet, dus ze vertelt: “Er wordt gewoon verwacht dat je foto’s van vrienden liket. Wanneer je dat niet doet dan krijg je de vraag waarom niet.” “Doe jij dat dan ook?” vraag ik haar. “Nee hoor, ik like bijna nooit een foto. Mijn vrienden weten dat en ze accepteren het.”
Ze vertelt dat je leert omgaan met sociale media door het te doen. Dat hoef je niet te leren op school, dat pak je gewoon op. “Jullie generatie is niet opgegroeid met sociale media, mijn generatie wel een beetje en de generatie vanaf 2000 heel erg.” Ik kan een glimlach bijna niet onderdrukken. Dat klinkt wel erg wijs voor iemand uit 1999.
Over akelige berichten die anoniem worden geplaatst zegt ze dat dat nu eenmaal gebeurt. Het zou niet moeten mogen, maar wat kun je ertegen doen? “Kim Kardashian, die negatieve reacties krijgt op haar uiterlijk, leest die toch niet allemaal. Zij zit in haar huis van 8 miljoen, dus wat maakt het haar uit? Maar in een groep bekenden kan dat natuurlijk niet. Online moet je netjes met elkaar omgaan.”
Als ik haar vraag of er wel aandacht moet zijn voor de gevaarlijke kanten van sociale media, zegt ze met overtuiging “Ja!” Met direct daaropvolgend: “Dat is de verantwoordelijkheid van ouders en van leraren.”
De belangrijkste interventie die je als leerkracht kunt doen, is: aandacht hebben. Toon interesse. Praat met je leerlingen. Stel vragen, wees oprecht geïnteresseerd in het antwoord en verrijk dat met je eigen standpunt. Op deze manier het gesprek aangaan, is niet alleen verrijkend voor leerlingen. Als docent kun je er ook iets van opsteken.
Nu terug naar het filmpje. Zelf zou ik niet eens weten hoe ik dit moet monteren, ik vind dit op geen enkele manier leuk en ik zou het zéker niet verspreiden via Airdrop. Ik wist niet eens dat dat kon via Whatsapp.
Als docent moet je er ook maar mee weten om te gaan. Wanneer het jouw leerling betreft, dan kun je haar alleen maar steunen en vragen hoe je kunt helpen. Je moet haar klasgenoten zeggen dat ze het filmpje verwijderen van hun telefoon en het niet mogen verspreiden. En dan?
Maak gedragsregels expliciet, ook voor sociale media. Maak duidelijk wat wel en niet acceptabel is. Beter nog: laat je leerlingen zelf gedragsregels formuleren, waarbij je als docent wel enkele kaders stelt. Ongevraagd delen van filmpjes en foto’s – en zeker van deze orde – hoort in elk geval in de categorie ‘Nooit Acceptabel’. Bespreek met collega’s en leidinggevende welke snelle actie noodzakelijk is en wie je kunt betrekken om verdere verspreiding tegen te gaan. Er is niet één goede manier. Maar wat je ook doet, kijk niet weg en denk: het waait wel over.
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere maand actuele informatie over sociale veiligheid op school.
