Let op: Vanwege de kerstvakantie is het Adviespunt gesloten vanaf 20 december 16.00. Maandag 6 januari 2025 zijn wij weer bereikbaar. In geval van een calamiteit zijn de adviseurs van het calamiteitenteam 24/7 bereikbaar.
Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Bente van Gameren was tot september 2023 adviseur Seksuele Integriteit bij Stichting School & Veiligheid.
Elsemiek Schepers was tot oktober 2023 adviseur Sociale Cohesie & Seksuele Integriteit bij Stichting School & Veiligheid.
Sex Education is voor velen een verfrissende, vermakelijke en taboedoorbrekende serie, maar kan bij anderen ook ongemak of verlegenheid oproepen. In deze blog houden Bente van Gameren en Elsemiek Schepers een warm pleidooi om, ondanks eventuele bedenkingen, in de serie te duiken. Want die kan een mooi hulpmiddel zijn bij het vergroten van jouw (seksueel) integere houding als leraar of schoolleider.
“We all mess up and do impure things. Doesn’t mean we’re bad people”
Sex Education is gericht op jongeren en volwassenen en speelt zich grotendeels af op school. Door wat zich daar zoal voordoet, word je je bewust van het belang van aandacht voor een veilige sfeer op school, waarbinnen leerlingen integerSeksuele integriteit: het bewust, respectvol en verantwoordelijk omgaan met de eigen seksualiteit en gender en die van een anderkunnen leren omgaan met relaties en seksualiteit.
Op het eerste gezicht lijkt de serie een wereld te tonen waarin culturele, seksuele en genderdiversiteit volledig geaccepteerd worden en waar leerlingen in alle vrijheid hun seksualiteit kunnen ontwikkelen. Toch laat de serie juist situaties zien die verre van perfect zijn. Een – wellicht herkenbaar? – schoolklimaat waarin leerlingen zich lang niet altijd veilig voelen om zichzelf te zijn en waar ouders en schoolpersoneel zoeken naar manieren om hiermee om te gaan. In de serie zie je dan ook dat er binnen het team verschillende opvattingen zijn over de thema’s gender en seksualiteit. Verschillen die onder meer te maken kunnen hebben met verschillende normen, waarden en overtuigingen.
Daarnaast kun je als leraar – net als in de serie – ook in de klas tegen situaties aanlopen die te maken hebben met gender en seksualiteit, waarbij je niet weet hoe je daarmee om moet gaan. Hoe reageer je bijvoorbeeld op een spontane vraag van een leerling over jouw eigen seksleven? Hoe ga je om met leerlingen die ‘homo!’ roepen? En wat doe jij als een leerling een discriminerende opmerking maakt?
Seksuele integriteit vraagt om het durven reflecteren op je pedagogisch handelen en het openstaan voor het gesprek in de klas en met collega’s
Werken aan seksuele integriteit vraagt dan ook om oefening. Hoe je omgaat met deze situatie, hoe je reflecteert en hoe je er samen met collega’s over praat, bepalen hoe jij groeit tot een seksueel integere leraar. En daarmee ook hoe jij een voorbeeld geeft aan jouw leerlingen, zodat zij zich seksueel integer ontwikkelen. Bepaalde scènes uit Sex Education kunnen helpen bij die reflectie of een mooie aanleiding zijn voor een gesprek met collega’s.
Natuurlijk is de uitwerking van de serie niet altijd ideaal. Het schoolklimaat in de serie is vaker onveilig dan veilig, de gegeven informatie is niet altijd juist en pesten en uitsluiten worden niet altijd begrensd. Maar wat mooi is, is dat sommige leraren in de serie zich hiervan bewust zijn. Dit geeft hen de mogelijkheid om iets ánders te gaan doen, om een situatie te creëren waarin leerlingen zich veiliger gaan voelen en meer zichzelf kunnen zijn. Dat heeft alles te maken met communicatie en openheid: essentieel voor het waarborgen van sociale veiligheid in de klas en in school. Hiermee laat je zien dat iedereen er mag zijn, ongeacht gender, sekse en seksualiteit.
Sex Education toont dat een veilig klimaat niet vanzelfsprekend is, maar van wezenlijk belang. Iedereen heeft behoefte aan een plek waar je terecht kunt, waar je geaccepteerd wordt en anderen kunt accepteren. Een (sociaal) veilig klimaat is er niet zomaar, dat creëer je door je seksueel integer op te stellen.
De serie geeft jou als leraar een kans om deze veiligheid en onveiligheid te bestuderen en thuis ‘vanaf de bank’ te oefenen met schoolsituaties die raken aan gender en seksualiteit. Je kunt met jouw blik als leraar naar de scènes kijken en voor jezelf bedenken hoe jij hierop zou anticiperen als dit bij jullie op school zou gebeuren. Wat zijn jouw normen en waarden met betrekking tot deze onderwerpen? En hoe zou jij handelen? Wat je hierbij kan helpen zijn de pedagogische wegwijzers; deze geven richting aan hoe je in alledaagse klassensituaties seksuele integriteit kunt voorleven en stimuleren.
Het scheppen van een sociaal veilig en seksueel integer schoolklimaat kan soms voelen als een ‘grote’ opdracht. Maar wees gerust; zoals je ook in de serie kunt zien, draag je hier al veel aan bij door kleine acties in het alledaagse leven op school. Door ruimte te geven aan deze thema’s. Meer weten over hoe je dat doet? Kijk op Gendi voor kleine en grote tips.
Het belangrijkste is dat je durft te reflecteren op je pedagogisch handelen en open staat voor het gesprek in de klas en met collega’s. Sex Education kan je hierbij inspireren.
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Andere blog artikelen over dit onderwerp.
Als je als school wilt werken aan een seksueel integer schoolklimaat, vraagt dat om het uitdragen en voorleven hiervan door het hele team. Hoe jij en je collega’s (in het bijzijn) van leerlingen handelen, heeft voor leerlingen een belangrijke voorbeeldfunctie. Waar moet je dan concreet aan denken?
‘De Kijkroute’ is een professionaliseringswerkvorm voor leraren in het voortgezet onderwijs om samen met enkele collega’s aan de hand van video’s met klassensituaties te werken aan pedagogisch vakmanschap op het gebied seksualiteit en gender. Een spelbord met vragen leidt langs de video’s.
Hoe werk je aan een veilige sfeer in de klas rondom seksualiteit en gender? Bekijk met collega’s klassenfilmpjes, inclusief vragen met wegwijzers. Krijg zo meer zicht op jullie pedagogisch vakmanschap.
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
Meld je net als 13.000 anderen aan voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere maand actuele informatie over sociale veiligheid op school.
