Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Loïs Gampierakis werkt als medewerker Adviespunt & Inhoudelijk medewerker sociaal veiligheidsbeleid bij School & Veiligheid.
BLOG | Tijdens de Week Tegen Pesten besteedde School & Veiligheid dit jaar extra aandacht aan het online aspect van pesten. Een aantal dagen vóór deze week, op 18 september 2024, organiseerden we een kick-off webinar waarbij ik een van de sprekers was. Ik ben specifiek ingegaan op de invloed van sociale media op pesten en roddelen. In onderstaande tekst vertel ik hier iets over, maar je kunt ook het opgenomen webinar bekijken.
Leerlingen en studenten anno 2024 zijn digital natives: opgegroeid met online technologie. Hun ‘schoolplein’ is vergroot met talloze platforms zoals Instagram, TikTok en WhatsApp. Wat er op dit ‘online schoolplein’ gebeurt, nemen ze de volgende dag net zo goed ‘offline’ mee de klas in. Een nare opmerking op Instagram of een gemene roddel in een groeps-chat kan de sfeer in de klas flink beïnvloeden. En mogelijk heb jij er een emotioneel beschadigde leerling bij.
Scholen (en ouders!) kunnen leerlingen en studenten zeker helpen met veilig en sociaal gedrag op de sociale media. Maar eenvoudig is dit niet. Ik begin met het lijstje uitdagingen.
Bepaalde mechanismen op de sociale media platforms zorgen ervoor dat mensen zich hier vrij gemakkelijk onaardig gaan gedragen, dat de schade van dat gedrag groot kan zijn, en dat gedane zaken moeilijk terug te draaien zijn. Bovendien staan de sociale media nooit stil; er is bijna nergens en nooit aan te ontkomen.
Een reden dat mensen elkaar online zo gemakkelijk kwetsen, is dat je niet rechtstreeks en fysiek in contact staat met elkaar. Je ziet niet in iemands ogen wat het effect is van de woorden die je tikt. Daardoor zit er geen natuurlijke sociale rem op online gedrag. Veel zenders van negatieve teksten hebben eigenlijk niet echt het gevoel dat ze hun opmerkingen naar een daadwerkelijk mens sturen. De gevolgen ervan zijn helaas wel levensecht.
De onbeheersbaarheid van de sociale media maken de impact van negatieve berichten vaak nog groter. Iets dat eenmaal is gepost, kan meestal niet meer volledig verdwijnen. Als het bijvoorbeeld gaat over hardnekkige online roddels of shaming, kan dat een enorme invloed blijven hebben op degene die hierin genoemd wordt. Maar omdat er weinig heldere online omgangsvormen zijn, is het voor scholen en ouders niet eenvoudig om te handhaven op grensoverschrijdend gedrag.
Hoewel deze mechanismen soms dus onbeheersbaar lijken, geven ze daarmee juist ook de noodzaak aan van sociale media-opvoeding op school. Ouders en leraren zijn nu gezamenlijk aan zet om het online gedrag van de jongste generatie positief te beïnvloeden. Jonge mensen moeten leren hoe ze verantwoord en respectvol met elkaar én met de sociale media kunnen omgaan. Door oog te hebben voor sociale veiligheid online, werk je ook aan het voorkomen van online grensoverschrijdend gedrag.
Het is belangrijk dat leerlingen en studenten, maar ook leraren en ouders, zich bewust zijn van de impact van hun eigen online gedrag. Organiseer workshops en voorlichtingsbijeenkomsten om deze bewustwording te vergroten. Geef jezelf een proactieve rol door regelmatig met leerlingen te praten over hun ervaringen met sociale media. En stimuleer je leerlingen of studenten in het ontwikkelen van positief online gedrag.
Juist door de afwezigheid van algemeen geldende online omgangsnormen, is het van belang dat je als school wèl een grens trekt bij bepaald online gedrag en daarmee de norm stelt wat over de grens gaat. Ook, of juist, wanneer de daders onbekend zijn, is het van belang om te benoemen dat de grenzen van toelaatbaar gedrag door deze onbekenden zijn overschreden.
Sociale media zijn een verlengstuk van de fysieke wereld. Stel samen met de klas duidelijke regels op over het gebruik van sociale media en integreer deze in het anti-pestbeleid.
Zorg voor een veilige omgeving waar leerlingen, die slachtoffer zijn van online pesten, zich gesteund voelen; een plek waarvan ze weten dat ze er terecht kunnen voor hulp. Denk hierbij aan interne structuren, zoals de anti-pest coördinator of de vertrouwenspersoon.
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere maand actuele informatie over sociale veiligheid op school.
