Let op: Vanwege de kerstvakantie is het Adviespunt gesloten vanaf 20 december 16.00. Maandag 6 januari 2025 zijn wij weer bereikbaar. In geval van een calamiteit zijn de adviseurs van het calamiteitenteam 24/7 bereikbaar.
Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Gewoon praten over blote lichamen. Ook dat vergroot de sociale veiligheid in de klas.
Elsemiek Schepers was tot oktober 2023 adviseur Sociale Cohesie & Seksuele Integriteit bij Stichting School & Veiligheid.
In de nieuwe tv-serie Gewoon. Bloot., sinds 21 maart te zien op NPO Z@pp, mag een groep kinderen vragen stellen aan volwassen mensen die zich letterlijk blootgeven aan de groep. Gewoon praten over blote lichamen, ook dat vergroot de sociale veiligheid in de klas, meent Elsemiek Schepers. Daarom is het programma van grote waarde. Niet alleen voor thuis op de bank, ook voor op school.
De reacties op Gewoon. Bloot. liepen nogal uiteen. Nadat de eerste aflevering uitgezonden was, werd er veelal positief gereageerd. Mensen waarderen het eerlijke en open karakter van het programma en vinden het waardevol om vanuit de ogen van kinderen te zien wat dit met hen doet en welke vragen het oproept.
Met name vóór de eerste uitzending waren er ook negatieve reacties. Het programma zou kinderen onnodig opzadelen met seksuele zaken waar zij nog niet mee bezig zijn. Dat is echter een misverstand. Kinderen zijn wel degelijk bezig met hun lichaam en seksualiteit. Niet op dezelfde manier als volwassenen, maar op hun eigen manier en passend bij de leeftijd en (seksuele) ontwikkelingsfase waarin ze zich bevinden.
Het is een misverstand dat kinderen nog niet bezig zijn met hun lichaam en seksualiteit. Dat zijn ze wel. Maar op hun eigen manier en passend bij de leeftijd en (seksuele) ontwikkelingsfase waarin ze zich bevinden.
Een verklaring voor de ophef onder volwassenen over het programma is het feit dat veel volwassenen als vanzelfsprekend bloot koppelen aan seks. het blote lichaam wordt geseksualiseerd. Want wanneer bloot niet gewoon wordt gezien als bloot maar als seks, kan alles wat neigt naar bloot worden opgevat als een seksuele uitnodiging.
Maar bloot kan ook gewoon over bloot gaan zonder de connectie te maken met seks. Dat gebeurt ook in de serie. Huid, haar, billen, borsten en andere lichaamsdelen; hun eigenschappen, verschillen en overeenkomsten worden besproken.
Je kunt dan denken: Maar dan kijk je toch gewoon in een biologieboek? Daar staat toch ook het blote lichaam afgebeeld? Dat klopt, maar in boeken wordt vaak voorbij gegaan aan twee aspecten die bij een onderwerp als dit extra van belang zijn: het aspect van diversiteit en het sociaal-emotionele aspect.
En dat is naar mijn mening de kracht van Gewoon. Bloot. Hierin is juist aandacht voor de diversiteit aan lichamen van mensen én voor de mensen ín die blote lichamen. Het gaat over hoe ze zich voelen in en wat ze denken over hun eigen unieke lichaam. Wat ze er mooi aan vinden, waar ze onzeker over zijn of waren. Hiermee biedt het programma een belangrijk tegenwicht voor alle ‘perfecte’ beelden die kinderen te zien krijgen op sociale media en in reclames, en dus ook in dat biologieboek. En dat tegenwicht is ontzettend belangrijk.
Zien en leren dat ieders lichaam er anders uitziet, is belangrijk voor het zelfbeeld van kinderen. En aanleren dat elk lichaam er mag zijn en dat je anderen niet uitsluit omdat ze er anders uitzien, is belangrijk voor de sociale veiligheid.
Tussen de 9 en 12 jaar beginnen kinderen lichamelijke veranderingen door te maken en worden ze zich bewust van de mening van anderen. Ze gaan zichzelf met anderen vergelijken. Daardoor kunnen ze al jong onzeker en ontevreden zijn over hun lichaam. Ze worden zich ook meer bewust van sociale waarden en normen. Zien en leren dat ieders lichaam er anders uitziet is belangrijk voor het zelfbeeld van kinderen. En aanleren dat elk lichaam er mag zijn en dat je anderen niet uitsluit omdat ze er anders uitzien, is belangrijk voor de sociale veiligheid.
Daarnaast gaat de serie ook over hoe je omgaat met je eigen lichaam en dat van een ander. “Je moet nooit zomaar je blote lichaam aan anderen laten zien zonder je toestemming. En je hoeft ook nooit zomaar je blote lichaam aan een ander te laten zien als je dit niet wilt, ook niet online,” benadrukt de presentator aan het begin van elke aflevering. Hiermee laat hij kinderen kennismaken met het belang van wederzijdse toestemming, ook wel consent genoemd. En aanleren wat consent inhoudt, is belangrijk voor de sociale veiligheid.
Dit alles maakt de serie naar mijn mening van grote waarde. Niet alleen voor thuis op de bank. Ook voor op school. Het programma kan in de klas bekeken en besproken worden. Zo leren kinderen dat er een verscheidenheid aan lichamen bestaat en dat hun lijf ook oké is. Ze leren ook hoe je bewust en respectvol kunt omgaan met je eigen lichaam en dat van een ander.
Daarom zou ik graag willen adviseren: Bekijk de serie. Denk erover na. Neem het mee. Maak het veilig om erover te praten en praat erover. In je team. Met je collega’s. In de klas. Met je leerlingen.
‘Gewoon. Bloot.’ telt acht afleveringen en werd uitgezonden vanaf 21 maart 2021 op NPO Zapp. Het programma is terug te kijken via NPO Start.
Verder lezen? Met leerlingen in gesprek over Gewoon. Bloot. | Seksuele vorming
Les geven over het lichaam en bloot? Gratis lessen naar aanleiding van dit programma zijn beschikbaar via https://www.kriebelsinjebuik.nl.
Verder werken aan seksuele integriteit in de klas? Deze pedagogische wegwijzers helpen je verder.
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
Meld je net als 13.000 anderen aan voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere maand actuele informatie over sociale veiligheid op school.
