Aangifte doen in het onderwijs

In dit artikel lees je welke handelingsmogelijkhedenLet op: ouders die aangifte willen doen van een zaak waarbij hun kind is getroffen kunnen daarvoor bij de politie terecht. Of ze kunnen contact opnemen met Ouders & Onderwijs voor advisering en meer informatie over eventuele andere mogelijkheden. je hebt. Wanneer doe je aangifte en wanneer niet? En hoe maak je die afweging?

1. Hoe een goed aangiftebeleid bijdraagt aan schoolveiligheid

Iedereen die werkt binnen het onderwijs weet dat een veilige omgeving voor leerlingen en personeel van groot belang is om te kunnen leren en werken. Een duidelijk aangiftebeleid draagt daaraan bij. Leerlingen en personeel voelen zich veiliger als duidelijk is vastgelegd waar de grenzen liggen en wat er gebeurt als iemand deze overschrijdt.

Een goed aangiftebeleid zorgt ook voor objectiviteit. Soms vindt er een incident plaats dat zo ernstig is dat je aangifte moet doen. Op die momenten moet het voor iedereen duidelijk zijn dat die acties volgen uit het veiligheidsbeleid van de school en dat het niet gaat om persoonlijke overwegingen.

Schoolveiligheidsplan

Iedere onderwijsinstelling heeft een veiligheidsplanMet het digitaal veiligheidsplan ga je als school alle facetten langs die in het veiligheidsplan horen. waarin staat omschreven hoe de school de sociale veiligheid waarborgt. Het aangiftebeleid maakt daar deel van uit. Het schoolbestuur draagt zorg voor de ontwikkeling van dit beleid; de schooldirectie is verantwoordelijk voor de uitvoering ervan.

Wel of geen aangifte doen?

Het is niet altijd eenvoudig om te bepalen welke incidenten de school zelf oplost en bij welke incidenten aangifte gedaan moet/kan worden. Dit heeft te maken met de specifieke onderwijscontext: het gaat immers om kinderen en jongeren. Het opzoeken van grenzen en het maken van verkeerde keuzes horen bij het opgroeien.

Als het gaat om strafbare feiten, moet je denken aan: fysiek geweld, discriminatie, seksuele intimidatie en misbruik, vernieling, wapenbezit en drugs. Onder het kopje Wat zijn strafbare feiten? en Moet je aangifte doen of niet? gaan we daar verder op in.

Wie kan aangifte doen?

Bij een strafbaar feit op school, zijn er verschillende mensen die aangifte kunnen doen. Welke procedure je hiervoor volgt bespreken we aan het eind van dit artikel.

(1) De onderwijsinstelling als getroffene: De onderwijsinstelling is getroffene als er bijvoorbeeld sprake is van vernieling of diefstal van schooleigendommen.

(2) De onderwijsinstelling als betrokkene: Vind je het als instelling als instelling belangrijk om aangifte te doen van een bepaald incidentLet op: bij (het vermoeden van) een zedendelict tussen een medewerker van de school en een minderjarige leerling ben je als werkgever verplicht aangifte te doen., terwijl het getroffen personeelslid zelf heeft besloten dat niet te doen? Dan kun je als ‘betrokkene’ aangifte doen van het incident. In principe kan namelijk iedereen die weet heeft van een strafbaar feit daarvan aangifte doen.

(3) Een personeelslid als getroffene: Het slachtoffer kan zelf aangifte doen.

(4) De onderwijsinstelling als werkgever: De onderwijsinstelling kan als werkgever aangifte doen namens een personeelslid dat het slachtoffer is van een incident. Dat kan in twee gevallen: (a) het slachtoffer wil aangifte doen, maar is zelf psychisch of fysiek daar niet toe in staat; of (b) je wilt het slachtoffer werk uit handen nemen. Als je namens een werknemer aangifte doet, heb je een schriftelijke verklaring van hem of haar nodig. Voor het slachtoffer is het belangrijk te weten dat de politie de werknemer soms wel nog nader wil horen.

Tips en aandachtspunten voor een duidelijk aangiftebeleid

Waar begin je met het schrijven van een goed en duidelijk aangifte beleid? Deze tips en aandachtspunten helpen je op weg.

• Sta als directie/werkgever achter het personeelslid dat aangifte doet en biedt daarbij actief steun.
• Laat de beslissing om aangifte te doen niet alleen afhangen van het slachtoffer zelf. Als directie/werkgever ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van leerlingen en het onderwijspersoneel. Daarmee ben je ook verantwoordelijk voor de reactie van de school op strafbare feiten, zoals agressie en geweld. Laat betrokkene(n) weten dat de onderwijsinstelling als werkgever aangifte kan doen namens het getroffen personeelslid.
• Bepaal van welke incidenten de school aangifte doet en leg dat vast. Bij lang niet alle incidenten is meteen duidelijk of aangifte noodzakelijk of wenselijk is. Bij twijfel kun je altijd overleggen met de politie. Doe in ieder geval altijd aangifte na ernstig geweld of een ernstige bedreiging.
• Neem in je beleid ook op hoe je het onderwijspersoneel betrekt bij incidenten en bij het doen van aangifte.
• Zorg naast de aangifte ook voor de interne afhandeling van het incident, zoals sancties voor de dader(s), zorg en opvang voor het eventuele slachtoffer, registratie van het incidentEen belangrijk instrument om het gevoerde veiligheidsbeleid te monitoren, is het registreren van incidenten. We schreven daar een artikel over. en de vervolgstappen.
• Maak afspraken over de procedure bij het melden van incidenten of relevante signalen. Zorg dat incidenten altijd gemeld worden bij de schooldirectie of een vast contactpersoon die met deze taak is belast. Spreek af wie verantwoordelijk is voor het doen van aangifte.
• Zorg voor een vast contactpersoon bij de lokale politie, bijvoorbeeld de wijkagent. Maak met diegene afspraken over de aangifteprocedure. Dit versoepelt en versnelt het doen van aangifte en maakt de verdere afhandeling veel eenvoudiger.

2. Hoe handel je bij (de melding van) een incident?

Leraren weten in de meeste gevallen vanuit hun pedagogische handelen hoe je moet omgaan met incidenten. Maar soms overschrijdt een incident de geldende normen binnen de school. Wat doe je dan?

Het doen van aangifte kan een duidelijk signaal afgeven, zowel tegenover de dader als de school. Hiermee trekt de schooldirectie een grens die op dat moment van belang is voor de veiligheid en de veiligheidsbeleving van de leerlingen en medewerkers.

Als een incident plaatsvindt, moeten onderwijsprofessionals dat melden bij de schooldirectie. Die is namelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het aangiftebeleid dat door het schoolbestuur is ontwikkeld. Na het doen van de melding, moet de directie/werkgever zorgen voor tenminste deze onderstaande zaken en zorg dat deze taken belegd zijn:

• Regel opvang en zorg voor het slachtoffer.
• Tref sancties richting de dader(s) zoals deze omschreven staan in jullie veiligheidsplan.
• Registreer het incident op de manier zoals dat is vastgesteld in het veiligheidsbeleid.

3. Wat zijn strafbare feiten in het onderwijs?

Je kunt alleen aangifte doen bij (het vermoeden van) een strafbaar feit. Maar wat zijn strafbare feiten die op school kunnen plaatsvinden? Dat is niet altijd eenvoudig. Je hebt te maken met kinderen en jongeren, die zich nog ontwikkelen. Het opzoeken van grenzen en het maken van verkeerde keuzes horen bij het opgroeien.

Aan welke strafbare feiten in het onderwijs kan je denken? Deze lijst is niet volledig, het geeft een beeld. Neem daarom bij twijfel contact op met de politie.

• Bedreiging: Verbaal of non-verbaal dreigen om schade toe te brengen aan mensen of eigendommen. Denk aan het bedreigen van een docent of medeleerling (fysiek of via de sociale media), het dreigen iets kapot te maken of aan het dreigen met een wapen (zie ook wapenbezit).
• Diefstal: Het stelen van goederen. Dit kan gaan om eigendommen van de school, maar van personeel of leerlingen als de eigendommen op school zijn gestolen.
• Discriminatie: Het opzettelijk, op negatieve wijze, onderscheid maken op grond van geslacht, huidskleur, geloofsovertuiging of seksuele geaardheid.
• Drugs: Drugsbezit en -handel. Als school kan je aangifte doen wanneer een leerling drugs in zijn kluisje heeftLees meer over controle op wapens, drugs en alcohol op school., bij zich draagt of op school verkoopt.
• Fysiek geweld: Duwen, trekken, schoppen, slaan, enzovoorts, met pijn of letsel als gevolg.
• Grove pesterijen: Herhaaldelijk pesten waarbij sprake is van psychisch geweld (bedreiging, belediging) of fysiek geweld (mishandeling). Denk ook aan digitaal pesten (cyberbullying).
• Seksuele intimidatie en misbruikLet op: Bij (het vermoeden van) een zedendelict tussen een medewerker van de school en een minderjarige leerling is de directie/werkgever verplicht aangifte te doen. Lees hier meer over.: (Dreigen met) verkrachtingen en ontuchtige handelingen.
• Vernieling: Het opzettelijk vernielen, beschadigen of onbruikbaar maken van goederen. Denk aan het ingooien van de schoolramen of het kapot maken van een mobieltje van een medeleerling of medewerker.
• Wapenbezit: Het gaat niet alleen om vuurwapens en steekwapens, maar ook pepperspray of nepwapens.

4. Stroomschema: van incident tot melding of aangifte

Het stroomschema leidt je door de keuzes die je achtereenvolgens tegenkomt als je overweegt aangifte te doen van een incident op school. Heb je besloten aangifte te doen, dan kunnen verschillende partijen dat doen – afhankelijk van de situatie en het aangiftebeleid van de school.

5. Moet je aangifte doen?

Wanneer doe je als directie/werkgever aangifte en wanneer niet? Dat verschilt per situatie en per incident: is het strafbaar, niet strafbaar of twijfel je?

Het incident is niet strafbaar
Als het incident niet strafbaar is, kun je geen aangifte doen. Wél kun je ervoor kiezen om een melding te maken bij de politie. De politie stelt dan geen onderzoek in, maar registreert het incident wel. Dat draagt bij aan de veiligheid omdat:

1. Politie-inzet wordt bepaald door het aantal meldingen in een bepaald gebied.
2. Als er meerdere meldingen geregistreerd zijn over dezelfde verdachte, bouwt de politie wel een dossier op.

Bovendien is het bij een melding ook mogelijk dat de politie de verdachte aanspreekt op diens gedrag. Zowel het slachtoffer, de directie/werkgever of een betrokken collega kan de melding doen.

Het incident is strafbaar
Bij een strafbaar feit, kan er iemand aangifte doen. Wie dat doet, hangt af van de situatie. Onder het kopje Vier aangifteprocedures lees je verschillende procedures die gevolgd kunnen worden, passend bij de situatie.

Je twijfelt of het incident strafbaar is of niet
Als je twijfelt of een incident strafbaar is, neem dan contact op met de politie. Leg de situatie voor en overleg over hoe je het beste kunt handelen. Je kunt de politie ook vragen om navraag te doen bij de (hulp)officier van justitie over de strafbaarheid van het incident.

6. De stappen vóór het doen van aangifte

Stap 1. Verzamel de informatie
Verzamel zoveel mogelijk informatie over het incident, zodat politie, officier van justitie en rechter een goed beeld kunnen vormen van de gebeurtenissen rondom het incident. De 7 W’s vormen hiervoor een goede leidraad:

• Wie kunnen in verband worden gebracht met het incident?
• Wat is er precies gebeurd?
• Waar is het strafbare feit gepleegd en waar zijn eventuele sporen achtergebleven?
• Waarmee is het strafbare feit gepleegd? (Welke voorwerpen/middelen zijn gebruikt?)
• Op welke wijze heeft het incident plaatsgevonden?
• Wanneer heeft het incident en andere relevante feiten plaatsgevonden?
• Waarom heeft het strafbare feit plaatsgevonden?

Stap 2. Bepaal de manier van aangifte doen
Je kunt op drie manieren aangifte doen bij de politie: op het bureau, telefonisch of via internet. Niet elke manier van aangifte doen is geschikt voor elk strafbaar feit. Dat heeft vooral te maken met de ernst van het feit.

• Bij mishandeling/bedreiging doe je altijd aangifte. Je kunt het beste telefonisch contact opnemen via het algemene telefoonnummer van de politie: 0900 – 8844 om te bespreken welke manier van aangifte doen het beste is.
• Bij overige strafbare feiten waarbij (een signalement van) de dader bekend is, kun je aangifte doen op het politiebureau. In sommige gevallen is het mogelijk om telefonische aangifte te doen. Hiervoor bel je met het algemene telefoonnummer van de politie: 0900 – 8844.
• Bij overige strafbare feiten waarbij de dader onbekend is, kun je in sommige gevallen via internet aangifte doen. Dat doe je via het tabblad ‘Aangifte doen’ op politie.nl. Je kunt ook anoniem aangifte doen of iets melden bij de politie.

7. Vier aangifteprocedures

Na deze stappen kan je overgaan tot het doen van aangifte. Voordat we naar de verschillende procedures gaan kijken, is het belangrijk om de volgende tips mee te nemen bij het doen van aangifte:

Laat weten dat de aangifte een publieke zaak betreft
Bij geweld en agressie tegen functionarissen met een publieke taak – dus ook onderwijspersoneel – krijgt de opsporing en vervolging van daders een hoge prioriteit. Het is dus van belang dat de politie weet dat je een publieke taak uitoefent. Zorg dat het in de aangifte wordt vermeld/aangevinkt.

Bepaal welke gegevens van de getroffene je laat opnemen in het dossier
Als een personeelslid aangifte doet als getroffene, kan hij ervoor kiezen het adres van de onderwijsinstelling op te geven in plaats van het eigen woonadres. Zijn privéadres blijft dan uit het dossier, zodat de (vertegenwoordiging van de) verdachte dit niet te weten komt.

Anonieme aangifte
Medewerkers met een publieke taak, die slachtoffer of getuige zijn van een geweldsincident, kunnen tegenwoorden ook anoniem aangifte doen. Dat heet aangifte onder nummerMeer informatie hoe je anoniem aangifte kunt doen en aangifte onder nummer vind je op de website van Rijksoverheid. . In dat geval is de naam van degene die aangifte doet, vervangen door een uniek nummer. Ook de adresgegevens worden dan niet vermeld.

Procedure 1

(Een vertegenwoordiger van) de onderwijsinstelling als getroffene doet aangifte.

• Doe aangifte onder opgave van het adres van de onderwijsinstelling (dit heet een domiciliekeuze).
• Zorg dat eventuele schade in de aangifte wordt opgenomen. Voor het verhalen van de schade kun je ‘voegen in de strafprocedure’. De politie kan je hierover informeren.
• Spreek duidelijk met de politie af hoe je wordt geïnformeerd over de voortgang van het eventuele strafproces en de zitting.

Procedure 2

(Een vertegenwoordiger van) de onderwijsinstelling als betrokkene doet aangifte.

• Doe aangifte onder opgave van het adres van de onderwijsinstelling (‘domiciliekeuze’).
• Zorg dat eventuele schade in de aangifte wordt opgenomen.
• Spreek duidelijk met de politie af hoe je wordt geïnformeerd over de voortgang van het eventuele strafproces en de zitting.

Procedure 3

De getroffene (onderwijspersoneel) doet zelf aangifte.

• Meld je werkgever dat je aangifte gaat doen.
• Vraag je werkgever om ondersteuning bij de aangifte en eventueel ook bij de zitting.
• Vraag je werkgever om ondersteuning bij het verhalen van de schade en ook de nazorg. Je mag die steun verwachten.
• Je hebt de mogelijkheid om aangifte te doen onder opgave van het adres van de onderwijsinstelling (Dit heet een domiciliekeuze). Als je hiervoor kiest, laat dit dan ook aan je werkgever weten.
• Houd rekening met de mogelijkheid dat je opgeroepen wordt door de politie of rechter om je verklaring toe te lichten. De oproep ontvang je op het adres dat je hebt opgegeven bij de aangifte.
• Zorg dat eventuele schade in de aangifte wordt opgenomen. Voor het verhalen van de schade kun je ‘voegen in de strafprocedure’. De politie kan je hierover informeren.
• Spreek duidelijk met de politie af hoe je wordt geïnformeerd over de voortgang van het eventuele strafproces en de zitting.
• Je kunt gebruik maken van slachtofferhulp. De politie zal je hier ook op wijzen.

Procedure 4

(Een vertegenwoordiger van) de onderwijsinstelling doet als werkgever aangifte namens het personeelslid.

• Vertel de politie dat je als werkgever aangifte doet omdat het gepleegde feit is gericht tegen de functie en/of het werk van het slachtoffer.
• Doe aangifte onder opgave van het adres van de onderwijsinstelling (Dit heet een domiciliekeuze). Indien nodig kun je ervoor kiezen om anoniem aangifte te doen.
• Zorg dat eventuele schade in de aangifte wordt opgenomen. Dit geldt zowel voor jouw schade als die van de werknemer. Voor het verhalen van de schade kun je ‘voegen in de strafprocedure’. De politie kan je hierover informeren.
• De politie zal je vertellen dat de werknemer gebruik kan maken van slachtofferhulp. Adviseer de werknemer hierop in te gaan.
• Spreek duidelijk met de politie af hoe je wordt geïnformeerd over de voortgang van het eventuele strafproces en de zitting.
• Informeer de werknemer over het verloop van het strafproces en laat weten dat hij/zij door politie of rechter gehoord kan worden als getuige.

Lees meer

• Checklist in gesprek over aangifte
  Is een student of leerling slachtoffer geworden van een strafbaar feit? Ga het gesprek aan over aangifte en probeer samen tot een weloverwogen keuze te komen. De checklist biedt handvatten om het gesprek aan te gaan over aangifte doen, inclusief mogelijke alternatieven en de gevolgen ervan. Ook als iemand bijvoorbeeld bang is voor de dader. Wat zijn je rechten en hoe werkt het strafproces na aangifte? De checklist aangifte helpt om samen te bepalen wat de beste stap is op weg naar herstel.
  Checklist aangifte
• Module en overzicht ‘Hoe werkt het strafproces?’
  Is een leerling slachtoffer geworden van een strafbaar feit? Na de aangifte begint het strafproces waarin de officier van justitie of de rechter beoordeelt of de verdachte schuldig is aan een strafbaar feit. Een slachtoffer moet tijdens het strafproces een aantal beslissingen nemen. In dit overzicht legt Slachtofferhulp uit wat er gebeurt in elke fase van het strafproces zodat je je leerling kunt voorbereiden op wat er staat te gebeuren.
  Overzicht strafproces