Werken aan een veilige schoolcultuur

Ziet je team het belang van het werken aan een veilige schoolcultuur niet in? Dan kun je hen ook niet activeren om hiermee aan de slag te gaan. In het ergste geval leidt het zelfs tot weerstand: ‘waarom zouden we hieraan werken? We moeten al zo veel.’ Je kunt pas aan de slag gaan als alle neuzen dezelfde kant op staan; als het belang gedeeld wordt.

Deze middelen helpen je team om het belang in te zien:

• Vanuit de wet:
  • De wet Veiligheid op School verplicht scholen om te werken aan sociale veiligheid op school. In deze animatievideo leggen we de wet uit: Van papier naar praktijk: een animatie over wat de ‘Wet veiligheid op school’ betekent
• Wat levert een veilige schoolcultuur op:
  • Uit de wetenschap: eerder schreven we al over het belang van een veilige schoolcultuur. Gebruik deze onderbouwing om het belang van een veilige schoolcultuur duidelijk te maken.
  • Uit de praktijk: In onderstaande video’s gingen we langs bij verschillende scholen om te laten zien hoe zij een prettig leer- en werkklimaat creëren.
    • OBS Het Pathmos (Enschede)
    • Udens College (Uden)
    • CBS Coolsma (Driebergen)
    • Kranenburg Praktijkonderwijs

We vinden werken aan een veilige schoolcultuur allemaal belangrijk. Maar wat houdt dat precies in voor jullie school? Wanneer is deze veilig? Welke voorwaarden stellen jullie aan veiligheid? Wat vraagt dit van jullie pedagogisch vakmanschap? Je geeft met een visie richting en een doel aan je handelen en voorkomt verwarring. Een sterke visie is een visie waarop je kunt terugvallen op het moment dat de veiligheid op school in het geding komt.

• Vormgeven aan sociale veiligheid – visie: op deze pagina lees je hoe je met je team tot een visie komt en waar je op moet letten.

Een visie vorm je samen. Je moet een bepaalde consensus bereiken over hoe je als organisatie of team naar cultuur (en veiligheid?) kijkt. Je voorkomt sabotage door gezamenlijke basiswaarden en een gedragen gedragscode te creëren.

Onderstaande instrumenten helpen je om samen in gesprek te gaan om tot een consensus te komen:

• Gedragen Gedrag: een spel om gewenst en ongewenst gedrag bespreekbaar te maken en samen tot afspraken en regels te komen;
• Struisvogelsessie: een gesprekstool die morele dilemma’s in het onderwijs bespreekbaar maakt;
• Sanctieladders: hoe zorg je dat de school duidelijk en consequent optreedt bij ongewenst gedrag? Met de sanctieladders voor leerlingen en personeel maak je als schoolleiding duidelijk hoe je optreedt bij ongewenst gedrag.
  • Sanctieladder leerlingen
  • Sanctieladder personeel

Als alle neuzen dezelfde kant opstaan en een visie is gevormd, maak je concrete plannen om je doelen te bereiken. De gemaakte afspraken leg je vast in een plan dat het ontwerp is van de uitvoering. Er ontstaat chaos wanneer je geen concreet plan hebt geformuleerd over de handelingswijzen.

Geef je plan bijvoorbeeld vorm met onderstaand instrument:

• Digitaal Veiligheidsplan: een gratis, digitaal instrument om je veiligheidsplan in vorm te geven. Je vindt in het instrument inspiratie per thema van sociale veiligheid, waarmee je één plan maakt dat alles over sociale veiligheid samenbrengt. Met dit plan wordt het voor je team duidelijk hoe jullie school handelt.

Het is belangrijk dat personeelsleden over de juiste middelen beschikken om een veilige schoolcultuur te kunnen creëren. Gebrek aan middelen om je taak uit te voeren leidt immers tot frustratie. Als schoolleider bied je je team de middelen om hun werk goed te kunnen doen.

Op onze website vind je voor elk thema van sociale veiligheid verschillende middelen om (in de klas) aan de slag te gaan, bijvoorbeeld:

Agressie: Omgaan met lastig gedrag van leerlingen in de klas

Gender- en seksuele diversiteit: Kletskaartjes over gender- en seksuele diversiteit

Pesten: 5 tips om pesten te voorkomen

Vertrouwenswerk: Handreiking voor vertrouwenspersonen

Meer middelen vind je in onze kennisbank en bij onze producten.

Welke vaardigheden zijn nodig om de veilige schoolcultuur te bevorderen? Beheersen alle personeelsleden de juiste vaardigheden en competenties om hun werk te doen? Er ontstaat angst en handelingsverlegenheid als dit niet het geval is.

We ontwikkelden e-learnings over verschillende onderwerpen rondom sociale veiligheid, waarmee onderwijsprofessionals hun vaardigheden ontwikkelen. Zo hebben we een e-learning over vertrouwenswerk, maar ook over het voeren van een moeilijk gesprek in de klas. Bekijk ze hier allemaal: e-learnings School & Veiligheid.