
Gedragsregels in het onderwijs
Wat zijn goede gedragsregels voor jouw school? Waar moeten ze aan voldoen en hoe kun je ze samen opstellen? In dit artikel vind je punten waar je aan kunt denken als je aan de slag gaat met de gedragsregels voor je school.
Regels: leidraad en toetssteen
In het onderwijs zijn regels de gewoonste zaak van de wereld. Vanaf dag Ć©Ć©n leren de kinderen om hun jas aan de kapstok te hangen, niet te hollen in de gangen, elkaar niet te storen in de klas, et cetera. Net als in het verkeer zorgen deze regels ervoor dat kinderen en medewerkers op school samen kunnen leven en werken. Regels vormen enerzijds een leidraad voor gedrag, anderzijds vormen ze een toetssteen bij overtredingen.āÆHet opstellen van regels vormt een onderdeel van het veiligheidsbeleid.
Regels: voor wie, waarover, hoe
Binnen de schoolgemeenschap leven en werken verschillende groepenāÆsamen: leerlingen, personeel en ouders.āÆGedragsregels kunnen zo worden geformuleerd dat zij voor alleāÆgroepen gelden, zoals: āWij gaan respectvol met elkaar omā. GedragsregelsāÆkunnen zich ook toespitsen op een van deze groepen of op specifiekeāÆgebieden. Het is de keus van de school om voor iedere groep apartāÆregels te maken en/of regels voor de totale schoolgemeenschap op teāÆstellen.
Onderwerpen
Gedragsregels kunnen gaan over diverse onderwerpen. Mogelijke themaās zijn:
- Taalgebruik
- Fysiek contact
- Kleding
- Gebruik mobiele telefoon (vanaf1-1-2024 niet toegestaan in de klas)
- Sociale media
- Buitenschoolse activiteiten
- Feestelijkheden
- Racisme, discriminatie
- Pesten
- Wapenbezit
Formulering gedragsregels
Check of je gedragsregels hier aan voldoen:
- De regel is concreet geformuleerd.
- De regel heeft betrekking op waarneembaar gedrag.
- De regel is positief geformuleerd.
- De regel is te begrijpen en eenvoudig geformuleerd.
- De regel is in de wij-vorm geformuleerd.
- De regel is situatie-overstijgend.
- De regel is te handhaven.
- De regel is voorzien van een sanctie en er is vastgelegd wie sanctioneert.
Draagvlak creƫren
De kracht van gedragsregels schuilt in het feit dat elke school schooleigen gedragsregels opstelt. Gedragsregels zijn afhankelijk van het draagvlak van alle betrokkenen. Door met elkaar na te denken en besluiten te nemen over regels ontstaat draagvlak voor schooleigen (gedrags)regels. Hoe groter het draagvlak, hoe effectiever de regels. Regels zijn hierdoor een uiting van de gewenste schoolcultuur. Betrek ook leerlingen in de klas bij het opstellen van klassenregels door de leerlingen hierover mee te laten denken.
Samen de regels vormgeven
Wij ontwikkelden het spel Gedragen Gedrag, om met het personeelsteam afspraken te maken over omgangsvormen binnen de school. Er is eenāÆpo-versieāÆen een versie voor hetāÆvo en mbo. In de versie voor het vo en mbo zijn ook leerlingenkaartjes toegevoegd.
Een andere tool hiervoor vind je op taakspel.nlāÆvan de CED-Groep.
De regels blijvenāÆcommuniceren
Als de regels eenmaal zijn opgesteld, is het noodzakelijk erover te blijven communiceren. Daarvoor kan jeāÆbijvoorbeeld gebruikmaken van:
- de schoolgids;
- de website van de school;
- vergaderingen;
- mentorlessen;
- ouderavonden;
- posters/pictogrammen in de gangen en lokalen;
- folders;
- (agenda)stickers;
- de regel van de week/maand.
Voorbeeld basisonderwijs
Basisschool De Wonderboom in Amersfoort heeft voor leerlingen zeven āGouden Regelsā:
- Hand in hand is okƩ, slaan, schoppen, duwen, daar doen wij niet aan mee!
- Spullen van jou, spullen van mij, zorg ervoor, dan blijven we blij!
- Lachen is fijn, uitlachen doet pijn.
- Zegt een ander iets, zeg dan even niets.
- Kun je het even niet alleen, dan zijn er anderen om je heen.
- Bij het spelen binnen en buiten, mag ik niemand buitensluiten.
- Doet een ander iets goed, geef hem een pluim op zān hoed!
Voorbeeld voortgezet onderwijs
De Meander in Gouda heeft vijf uitgangspunten geformuleerd:
- We verwachten dat je je gedraagt.
- Iedereen moet zich veilig kunnen voelen.
- We respecteren dat mensen verschillend zijn.
- We houden met elkaar het schoolgebouw en de omgeving netjes.
- We houden ons aan gemaakte afspraken.
Door niet teveel regels te hebben, kunnen ze beter worden gehandhaafd. De regels zijn verder uitgewerkt in het leerlingenstatuut.
Gedragscode personeel
De onderwijssector is waarschijnlijk de enige sector die met (jonge) kinderen werkt, maar geen beroepscode kent. Dat betekent dat scholen/schoolbesturen zelf gedragsregels moeten formuleren voor hun personeel.
Wat is correct gedrag voor het personeel in het onderwijs? VertrouwensinspecteursVertrouwensinspecteurs werken voor de Inspectie van het Onderwijs en kan je raadplegen als ernstige problemen zich voordoen. hebben ervaringen met ongewenst gedrag van personeelsleden in het onderwijs. Daarom schreven zij de āHandreiking vertrouwensinspecteursā, daarin hebben zij een lijst opgesteld met onderwerpen waarover schoolbesturen duidelijke afspraken met hun medewerkers moeten maken:
- taalgebruik
- mediagebruik: mobiele telefoon, internet, sociale media en fotograferen
- grapjes/plagen/pesten
- Ć©Ć©n-op-Ć©Ć©n-contacten met kinderen
- troosten/belonen/feliciteren in de schoolsituatie
- straffen
- fysiek contact
- toezicht bij aan-, uit-, omkleden en douchen
- eerste hulp verlenen
- begeleiding bij buitenschoolse activiteiten
- toezicht in slaapruimtes bij buitenschoolse activiteiten.
Personeel moet zich naar elkaar Ć©n naar leerlingen in ieder geval onthouden van ongewenst gedrag, zoals pesten, dreigen, agressie, geweld, ongewenste intimiteiten, seksueel misbruik, discriminatie en racisme.
Omgangsregels voor personeel worden, net als bij leerlingen, bij voorkeur opgesteld door het onderwijspersoneel zelf. Succesvolle omgangsregels moeten namelijk passen in de eigen schoolorganisatie en (uit)gedragen worden door het team. Hiervoor kan het eerdergenoemde spel Gedragen Gedrag gebruikt worden. Scholen hoeven bij een gedragscode niet zelf het wiel uit te vinden. Ze kunnen hun voordeel doen met de ontwikkeldeāÆvoorbeeldgedragscode.
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
- Het geven van actuele informatie en deskundig advies via de website en het Adviespunt.
- Het organiseren van conferenties en incompany trainingen voor leraren, vertrouwenspersonen en schoolleiding.