Het onderwerp leeft, dat werd duidelijk door de opmerkingen, vragen, tips en ervaringen die werden gedeeld in de chat en tijdens inspiratiesessies. Lerarenopleiders vinden het belangrijk dat gezonde relaties & seksualiteit deel uitmaken van het curriculum, ook waar zij handelingsverlegenheid, weerstand of beperkte praktische mogelijkheden ervaren.

“We bespreken: Wie ben jij en hoe verhoud jij je tot dit onderwijs? Dan komt er veel los. Het is vaak de eerste keer dat een student ergens over durft te praten. En wie dat nog niet zelf durft, leert zo wel hoe deze wegen te bewandelen”

Een uitgesproken voorwaarde hiervoor is een veilige sfeer. Tegelijk kan het werken aan gezonde relaties & seksualiteit juist ook aan die veilige sfeer bijdragen. “Zorgen voor veiligheid is een logische voorwaarde om kwetsbaar te kunnen zijn, maar ik kan dat als leraar niet altijd creëren; in sommige klassen spelen issues waardoor de sfeer onveilig is,” aldus een deelnemer aan de conferentie. Een ander gaf aan dat hij juist de moeilijkste klassen tijdens deze lessen mee kreeg en veiliger kreeg.

Veilige sfeer

Een aantal elementen kan daarbij helpen. Bijvoorbeeld: van tevoren afspraken maken over hoe je hier in de klas over praat (alles blijft in de klas; alles mag er zijn; wat jij denkt is totaal anders dan wat anderen denken). Vragen naar hoe het onderwerp ervaren wordt (zijn er nare ervaringen; voelen studenten zich er ongemakkelijk bij). Laagdrempelig en niet te persoonlijk beginnen (bijvoorbeeld met een leuke ‘starter’).

Maar dan nog kunnen er moeilijke situaties spelen. Een congresdeelnemer: “Dat zijn de dilemma’s die bij je werk horen. Het is niet iets voor een stappenplan, maar om over te praten en sensitief op te zijn”. Wat is daarvoor nodig? Dat je jezelf – en je kwetsbaarheden – kent. Dat je goed naar je leerlingen kijkt. Het is zowel een kwestie van praktijkervaring opdoen als van je basishouding: ben je alert en open; durf je ook kwetsbaar te zijn door iets niet te weten of te durven? “Als je je als opleider zo opstelt, geef je je studenten de gelegenheid om hiermee vast te oefenen”.

Uitdagingen

En in sommige gevallen blijft het gewoon ingewikkeld. Bijvoorbeeld door een gecompliceerde situatie in de klas. Culturele verschillen kunnen een probleem vormen bij het behandelen van seksualiteit. Naast persoonlijke liggen er ook praktische uitdagingen. Tijd is een issue, zeker op de pabo waar het curriculum al overvol is. Waar het curriculum herzien gaat worden, zien opleiders echter wel ruimte om gezonde relaties & seksualiteit daar meer in te integreren. Mede omdat het werken aan dit thema juist ook in bredere zin kan bijdragen aan het versterken van een veilige omgeving.

Sommige opleiders noemen verschillen tussen voltijd en deeltijd opleidingen. Bij sommige opleidingen komt het onderwerp wegens tijdgebrek niet aan bod op de deeltijdopleiding, bij andere wel. Een opleider gaf aan het bij deeltijders gemakkelijker te vinden om over dit onderwerp te praten, want “ze zijn vaak volwassener”.

Verder ontwikkelen

Met de nu gepresenteerde toolkits is het werk nog lang niet gedaan. School & Veiligheid en Rutgers willen deze door ontwikkelen op basis van de praktijkervaringen die lerarenopleiders ermee opdoen; input is dus zeer welkom! Er is nog geen aanbod voor specifieke doelgroepen, zoals het speciaal onderwijs. En dan is er de grote uitdaging om het aanbod bij álle pabo’s en lerarenopleidingen ‘binnen’ te krijgen.

Congres terug kijken?

Projectleiders Ursula Prinsen (School & Veiligheid) en Elsbeth Reitzema (Rutgers) praten met dagvoorzitter Jan Jaap Hubeek over de achtergrond en totstandkoming van het nieuwe lesmateriaal. Toekomstig leraren moeten voorbereid worden op het lesgeven over een gezonde relationele en seksuele ontwikkeling en op het waarborgen van sociale veiligheid rondom seksualiteit en relaties. 

Dat is niet alleen een wettelijke verplichting; het hoort er ook gewoon bij, vinden School & Veiligheid en Rutgers. Uit onderzoek van beide organisaties bleek dat de mate waarin dat nu het geval is, nogal verschilt per opleiding.

Lerarenopleider Mücan Benli vertelt over hoe het werken aan gezonde relaties & seksualiteit op haar opleiding vorm krijgt, waarom zij dat belangrijk vindt en waar zij in de praktijk zoal tegenaan lopen. Ook deelt ze haar eerste ervaringen met het gebruik van de e-learnings voor studenten (onderdeel van de toolkit).

Kijk het tafelgesprek terug

Keynote: Wat willen jongeren?

Uit recent onderzoek van Marianne Cense met twintig jonge co-onderzoekers blijkt dat jongeren niet erg tevreden zijn over de seksuele vorming op school; dat krijgt een gemiddeld rapportcijfer van 5,8. In de keynote gingen Marianne en Nikki Peeters in op wat jongeren dan wel willen en wat zij daarbij belangrijk vinden. Bovenaan staat voor leerlingen: ‘Open sfeer in de klas, waarin iedereen er mag zijn’, gevolgd door ‘ervaren dat ze niet de enige zijn die…’ en ‘Betrouwbare informatie’.

Nikki Peeters en een mede-onderzoeker vertelden bij Pauw over hun onderzoek. Je kunt het hier terug kijken.

Bekijk de keynote: Wat willen jongeren?

Gedeelde ervaringen

De belangrijkste thema’s, vragen en ervaringen van de deelnemers aan de inspiratiesessies.

Kijk het afsluitende tafelgesprek terug

Achtergrond

De toolkits zijn ontwikkeld vanuit een projectLees hier meer over onze activiteiten voor pabo’s en lerarenopleidingen om lerarenopleiders te ondersteunen bij het opleiden van aankomend leraren op het gebied van gezonde relaties en seksualiteit. Het lesmateriaal is ontwikkeld met veel inbreng van lerarenopleiders en komt mede voort uit onderzoeken onder opleiders, studenten en beginnend leraren.

Er zijn aparte toolkits voor pabo’s en lerarenopleidingen. Elke toolkit telt acht modules over verschillende thema’s die te maken hebben met gezonde relaties & seksualiteit in het onderwijs. Iedere module bestaat uit een e-learning voor studenten en een begeleidende docentenhandleiding.

Daarnaast verschijnen zo’n vier keer per jaar speciale nieuwsbrieven met tips, tools en verdieping voor pabo’s en voor lerarenopleidingen.

Download hier de flyer over de toolkits voor lerarenopleiders