Als criminaliteit de school raakt

Wat staat je dan te doen als school?

Het is belangrijk om als school te weten wat je te doen staat als ondermijnende criminaliteit jouw school binnenkomt. Hoe zorg je dat je school veilig is en blijft, en wie heb je daarvoor nodig? Het vraagstuk ‘criminaliteit en jongeren’ is complex, urgent en vraagt aandacht. Het vraagt kennis van de wetenschap en de praktijk. Een goede reden voor Stichting School & Veiligheid om een webinar te organiseren over dit onderwerp op 13 oktober 2021. Het webinar is hier terug te kijken. 

Terugkijken webinar Als criminaliteit de school raakt

Op deze pagina vind je een samenvatting van het webinar en achtergrondinformatie.

Preventief werken aan veiligheid? Onderaan deze pagina staan een aantal handige links die je kunt gebruiken voor het preventief werken aan sociale veiligheid. 

Dr. Robby Roks over steekincidenten en drillrap

Dr. Robby Roks, Universitair docent Criminologie aan Erasmus School of Law, verricht onderzoek naar georganiseerde vormen van criminaliteit. Hij bespreekt hoe dit samenhangt met straatcultuur. 

Robby Roks gaat in zijn verhaal in op de toename van steekincidenten met jongeren en of er een verband is tussen steekincidenten en drillrap. Een van de belangrijkste inzichten daarbij is dat drillrap geweld communiceert, maar dat met name de online straatcultuur de grootste reden is voor de toename van geweld onder jongeren. Ook gaat hij in op hoe het komt dat jonge mensen een mes dragen. Is het status of voelen ze zich onveilig?

Robby Roks aan het woord

Schoolleider Eric Van ‘t Zelfde over kwaliteit van onderwijs

Voor schooldirecteur en leraar Engels van College de Brink, Eric van ’t Zelfde, staat de kwaliteit van onderwijs voorop. Hij is een gepassioneerde schoolleider en schrijver van het boek Superschool. Daarnaast is hij bekend van het tv-programma Dreamschool. Hij begon zijn loopbaan als leraar in Den Haag, Scheveningen. Later werd hij directeur van een een school in Rotterdam, waar criminaliteit de school in was gedrongen.  

Eric Van ‘t Zelfde maakt zich zorgen over het welzijn van onze samenleving. Mensen vervreemden steeds meer van elkaar, raken uit contact en gepolariseerd. “We moeten ons zorgen maken over hoe we met elkaar omgaan in deze samenleving. Een grote groep jonge mensen in Nederland groeit op in armoede, krijgt te maken met ongelijke kansen en kunnen daardoor het perspectief op hun toekomst verliezen. Deze jongeren zijn extra vatbaar voor gevaren als radicalisering, xenofobie, loverboyproblematiek of andere  verleidingen. 

Als school kan je de samenleving op lokaal niveau verbeteren. Want, zo stelt Van ’t Zelfde: “Voor gelijke kansen is ongelijk onderwijs nodig. Scholen moeten openstaan voor wat er in de maatschappij gebeurt. Als school kan je hét verschil maken voor je leerling en bijdragen aan de talentontwikkeling van jonge mensen. Perspectief hebben als mens bepaalt later je plaats in de samenleving”. Met passie pleit hij om als docent vanuit  ‘de bedoeling’ les te geven. Op die manier draag je bij aan een inclusieve samenleving.  

Eric van ‘t Zelfde aan het woord

Petra van den Berg over vergroten weerbaarheid tegen jeugdcriminaliteit

Programmaleider van #leerlingalert Petra van den Berg vertelt over het les- en voorlichtingsprogramma voor scholen om jongeren, docenten en ouders bewuster en weerbaarder te maken tegen ondermijnende criminaliteit. 

Het voorlichtingsprogramma is vooral bedoeld om jongeren uit de criminaliteit te houden. Om jonge mensen bewust te maken van wat er kan gebeuren als je je laat verleiden tot een ogenschijnlijk onschuldig verzoek.  

Ze vraagt jongeren ook wat hun droom is voor later. ‘Veel geld verdienen en rijk worden’ zijn veelgegeven antwoorden. Uit onderzoek weten we dat de hersenen van jonge, puberende mensen nog niet volledig volgroeid zijn en dat zij daardoor moeite hebben om de consequenties van hun gedrag te overzien. Vanuit impulsief gedrag wordt vaak gehandeld en voor je het weet zit je klem en kom je er niet meer uit.  

Het programma maakt leerlingen (maar ook ouders en docenten) bewust van ondermijning én leert ze ook hoe je kunt handelen als het je toch overkomt. Daarnaast laat #leerlingalert zien dat de scheidslijn tussen dader en slachtoffer dun is, en dat je je daar als docent ook bewust van moet zijn in het handelen.   

Petra van de Berg aan het woord

Panelgesprek met Eelco van der Kruk, Bregje van Goethem en Eric van ‘t Zelfde

In een panelgesprek sprak Ine Spee met Eelco van der Kruk, directeur van een middelbare school, en Bregje van Goethem, docent aan een vmbo-instelling in Brabant. Ook Eric van ’t Zelfde nam deel aan dit gesprek. Eelco van der Kruk vertelt hoe zijn school te maken kreeg met drugshandel en uit zijn zorgen over de criminele wereld waarin de jongeren zich begeven. Wat doe je als je als school met dit soort problemen te maken krijgt? Doe je aangifte? Is schorsen een logisch gevolg? Eelco vertelt hoe zijn zorgen over de leerlingen juist groeide na hun schorsing. Wat gebeurt er daarna met hen? En wat gebeurt er met het imago van de school als er bekend wordt dat er wordt gedeald op school? De school verloor veel leerlingen toen dit naar buitenkwam. Kun je dit dan maar beter in de doofpot stoppen?  

Duidelijk werd dat het doorbreken van het taboe nodig is om te werken aan een oplossing. “Het onderwijs moet hierin collectief optrekken en erkennen: we hebben een landelijk probleem en dat moeten we met elkaar oplossen”, aldus Eric van ’t Zelfde. Ook samenwerken met ketenpartners – zoals politie, jongerenwerkers en gemeenten – is daarbij van cruciaal belang. Scholen moeten daarin het voortouw nemen.  

Bregje van Goethem benadrukt het belang van preventief werken aan sociale veiligheid om ondermijnende criminaliteit buiten de deur te houden. In haar ervaring is het vaak zo dat jongeren die zich begeven in ondermijnende criminaliteit op zoek zijn naar iets wat ze op school niet vinden. ‘Als je als school werkt vanuit de basisbehoeften van een student – relatie, competentie en autonomie – dan kun je al heel veel doen om te voorzien in die behoeften’, aldus Bregje van Goethem. “Natuurlijk kunnen we met goed onderwijs niet iedereen redden – dat is een utopie. Maar als alle docenten het voor één leerling beter maken, dan maken we het voor heel veel leerlingen beter”. 

Bekijk het panelgesprek hier

Tips

1. Kijk naar de leerling: veroordeel het gedrag en niet de leerling.
2. Creëer tijd om met het team te spreken over deze kwesties: pak het probleem samen op. Hoe pakken jullie dit probleem aan als het in de school speelt?  
3. Ondermijning is niet een probleem van de school alleen. Structureel en regelmatig contact met politie en gemeenten (en andere partners) is van cruciaal belang. Maak afspraken, zoek de partners op.