De lerarenopleider aan het woord: Lotte Lathouwers

Door Bente van Gameren – Adviseur Seksuele Integriteit bij Stichting School & Veiligheid

“We zetten vooral in op het creëren van een preventief veilig sociaal klimaat op school”

“Practice what you preach. We vinden het heel belangrijk dat de studenten straks het gesprek aan durven te gaan. Als wij dat op de lerarenopleiding niet doen, dan zullen zij dat ook niet doen”

 

 

 

Bente: Toen we elkaar een tijdje geleden spraken, vertelde je enthousiast over jullie module sociale veiligheid.

Lotte: “Dat klopt! Binnen de lerarenopleiding geven we sinds vier jaar deze module.  Hier komen thema’s als pesten, kindermishandeling, seksuele diversiteit, sociale media en sexting aan bod. Het thema dat in een week centraal staat wordt voorzien van een theorie en daarna gaan de studenten aan de slag.” 

Jullie starten de module altijd met een stuk over beleid en visie. Waarom vinden jullie dat belangrijk? 

“Het is belangrijk dat studenten zich bewust zijn van het belang van sociale veiligheid, kennis hebben van de wet rondom sociale veiligheid en kijken naar het veiligheidsbeleid in de praktijk. Sociale veiligheid hoort bij je rol als leraar. Je bent niet alleen docent Engels om Engelse les te geven, maar jouw taak is veel breder. De studenten gaan dan ook, als onderdeel van die les, in gesprek met een veiligheidscoördinator in het VO. 

Naast deze bewustwording nemen we ook visievorming mee. Aan de hand van opdrachten, zoals discussiekaarten of stellingen, bespreken ze hun persoonlijke visie op bijvoorbeeld seksuele diversiteit.“

Hoe motiveer je studenten om na te denken over hun visie en beleid omtrent de verschillende thema’s? 

“We proberen sterk de koppeling te maken met het feit dat de meeste studenten ooit mentor worden. We zetten vooral in op het creëren van een preventief veilig sociaal klimaat op school. Wat kun je als mentor én docent betekenen voor leerlingen. En om het concreet te maken, koppelen we iedere week werkvormen aan een ander thema. Die werkvormen kun je dan tijdens je stage of toekomstige baan inzetten. Als eindopdracht ontwikkelen ze een eigen toolkit die aansluit bij bijvoorbeeld seksuele diversiteit. De toolkit wisselen ze uit met hun medestudenten, waar ze na de opleiding ook iets aan hebben.”

Hoe reageren jullie studenten op een module over sociale veiligheid, met thema’s als sexting en seksuele diversiteit?

“Je merkt dat de studenten bezig willen zijn met de praktijk, en daarom vinden ze deze thema’s heel interessant. Dat komt ook omdat wij de koppeling maken met henzelf: hoe was het voor jou als leerling? Het bespreken van deze soms kwetsbare thema’s kan voor ons als opleider al lastig zijn.”

En juist door het samen te doen met de studenten geef je hen handvatten mee én creëer je een open klasklimaat om meer te kunnen bespreken en leren. 

“Ja, en dat is echt niet altijd makkelijk. Je kunt soms ook tegen situaties aanlopen waarbij je weet dat een bepaald thema uit de module gevoelig kan liggen voor een student. Ik overleg vaak met collega’s over wat ik wel en niet kan bespreken als het over kwetsbare onderwerpen gaat. Dat zijn ook mooie gesprekken.”

Dus dit is eigenlijk een dubbele vertaalslag: via het docententeam, naar je studenten, naar de praktijk waarin ze straks gaan werken. Maak je ze zo competent in het omgaan met dit soort situaties? 

“Precies. Het is logisch dat we die vertaalslag maken, wij hebben ook studenten in de opleiding die bijvoorbeeld worstelen met hun genderidentiteit. Zo maken we bij het thema sexting gebruik van een filmBenieuwd naar deze film? Belangrijk: dit is iets wat de studenten met hun leerlingen kunnen doen. Deze film is geschikt voor middelbare scholieren. Door dit in de opleiding te behandelen, maak je de vertaalslag naar de praktijk: hoe ga je dit nu vertalen naar jouw klas als mentor of docent? over een meisje dat als gevolg van sexting zelfmoord pleegt. Vervolgens gaan we hiermee aan de slag en praten we over deze situatie: hoe dit voorkomen had kunnen worden, wat het betekent voor iemand als diegene geen kant meer op kan en wat je als school en docent kunt betekenen. De ervaringen uit deze gesprekken kunnen ze later inzetten. We leren studenten goed naar hun leerlingen te kijken. Op basis daarvan dienen zij te bepalen; wat haal ik uit mijn rugzak en op welk moment. De basisrol van ‘hoe stem ik af op de behoefte van de klas, en wat is de stem van de leerling’ zit bij ons ook in andere modules verwerkt.”

Dit klinkt als een belangrijke ontwikkeling in jullie opleiding. Hoe zijn jullie tot dit punt gekomen?

“Het begon met een initiatief, van mij en twee andere collega’s, om de module uit te breiden. We zagen om ons heen dat er veel meer belangrijke thema’s zijn. Ook werd de wet sociale veiligheid op school ingevoerd. School & Veiligheid heeft daar een bijdrage aan geleverd, omdat ik erachter kwam dat er zoveel te vinden is op jullie website. Waar de studenten vervolgens ook veel mee kunnen in hun werkpraktijk. De volgende stap voor ons is om het teambreed en integraal te maken.”

Het is fijn om te merken dat jullie hier ruimte en tijd voor hebben. Hoe denk je dat een lerarenopleider met minder ruimte en tijd kan zorgen voor meer aandacht voor seksualiteit en sociale veiligheid in de opleiding?  

“Het is belangrijk dat je je met een aantal mensen actief inzet. Aansluiten bij de actualiteit is belangrijk hierbij. Een hele module is natuurlijk mooi, maar het moet niet alleen bij die module blijven. Het hoort overal, en het zit overal: je kunt als Engels docent ook de songtekst van Lady Gaga – Born This Way gebruiken om over seksuele diversiteit te praten. Het mooiste is als het ingebed wordt in de gehele opleiding. Maar het begint klein, bij visie: wat houdt het eigenlijk in als je leraar wordt?”  

Heb jij een tip voor andere opleiders?  

“Practice what you preach. We vinden het heel belangrijk dat de studenten straks het gesprek aan durven te gaan. En als wij dat op de lerarenopleiding niet doen, dan zullen zij dat ook niet doen. Ze kunnen ook leren hoe jij er als opleider mee omgaat. Soms laat ik ook weten dat ik iets spannend vind om te doen, waarbij ik hoop dat zij minder drempels voelen om zich kwetsbaar op te stellen.” 

Dit interview maakt deel uit van het project Gezonde relaties en seksualiteit.

• School & Veiligheid en Rutgers ontwikkelden een Toolkit met een speciale e-learning voor studenten en een docentenhandleiding voor lerarenopleiders over Gezonde relaties & seksualiteit. Er zijn aparte Toolkits voor pabo en lerarenopleiding.  
• De e-learning, bestaand uit 8 modules, is ook beschikbaar voor al werkende leraren.
• We ontwikkelden dit materiaal naar aanleiding van ons onderzoek onder studenten en lerarenopleiders aan pabo’s en lerarenopleidingen en onder beginnend docenten. 
• In 2021 en 2022 organiseerden we rondom dit thema de online congressen ‘Het hoort er gewoon bij’ en ‘Hoe doe je het?, vol informatie, inspiratie en praktische handvaten, tips & tools.