Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
op pabo en lerarenopleiding
School & Veiligheid en Rutgers ontwikkelden toolkits voor lerarenopleiders op het gebied van gezonde relaties & seksualiteit. Hoe pakt dit in de praktijk uit? Elsemiek Schepers, adviseur seksuele integriteit bij School & Veiligheid en Daan van Engelen, programmamedewerker seksuele vorming bij Rutgers, woonden zo’n les bij op respectievelijk een pabo en een lerarenopleiding.
Door Elsemiek Schepers en Daan van Engelen
Als School & Veiligheid en Rutgers ontwikkelden we vanuit de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit toolkits voor pabo’s en lerarenopleidingen. Elke toolkit bestaat uit acht e-learnings voor studenten, aangevuld met docentenhandleidingen. In de toolkits komen onderwerpen aan bod als lesgeven over relaties en seksualiteit, seksuele integriteit en een veilige sfeer, omgaan met verschillen en contact met ouders.
Op elke pabo en lerarenopleiding wordt aandacht besteed aan gezonde relaties & seksualiteit, maar het vak waar dit gebeurt – en de mate waarin – is per opleiding verschillend. De toolkits zijn zo ontworpen dat ze bij verschillende vakken op de opleiding ingezet kunnen worden. Hoe ziet zo’n les er in de praktijk uit?
Elsemiek: “Aan de start van het college over seksueel grensoverschrijdend gedrag zie ik een paar studenten nog druk bezig met het maken van een van de online modules van de Toolkit Gezonde Relaties & Seksualiteit. De docent van deze cursus heeft alle acht online modules van deze toolkit in de collegereeks verwerkt als zelfstudieopdrachtdrachten voor de studenten, ter voorbereiding op de colleges. Ik zie dat ze er serieus mee bezig zijn, en er wordt met elkaar van gedachten gewisseld. “Wow, zoveel seksueel misbruik, dat is best veel of niet? Meer dan ik dacht!” hoor ik een student zeggen.
‘Eigenlijk hoort veel seksueel gedrag gewoon bij de leeftijd. Dan moeten we ook niet al te heftig ingrijpen, of wel?’
De docent geeft een korte introductie op het onderwerp en het en een korte terugblik op het onderwerp van vorige week (seksuele diversiteit en gender). Daarna krijgen de studenten in groepjes de opdracht bij enkele casussen in te schatten in hoeverre sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zij gebruiken hierbij het Vlaggensysteem. Vervolgens moeten ze bedenken wat een passende reactie op de situatie zou zijn, en een les uit de methode Kriebels in je Buik vinden die inhoudelijk aansluit op de casus. De studenten pakken het allemaal serieus aan en komen met scherpe vragen of opmerkingen, zoals: “Eigenlijk is veel seksueel gedrag lang niet altijd grensoverschrijdend, maar eerder normaal of een grensgeval, omdat het eigenlijk gewoon hoort bij de leeftijd. Dan moeten we ook niet al te heftig ingrijpen, of wel?”
Maar ook bij tweedejaars studenten schuilt onder die serieuze houding toch ook nog een vleugje humor en ongemak. Dat merken we als we deze groep vragen wat ze vinden van de online modules uit de Toolkit Gezonde Relaties en Seksualiteit. De woordwolk spreekt boekdelen…”
Daan: “Op 24 februari zijn we op bezoek bij een lerarenopleiding Biologie in het zuiden van het land. Binnen een vak waarin seksuele voorlichting wordt behandeld naast embryologie. In het vak krijgen studenten twee keer per week 100 minuten les. In de les wordt de module ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag’ uit de tool voor lerarenopleiders behandeld.
De docent vraagt me of ik de eerste 15 minuten van de les even buiten wil wachten. Ze wil de les graag starten met alleen de studenten. Na 15 minuten krijg ik bericht dat de les wat uitloopt in verband met emoties die oplopen in de klas. Na een half uurtje word ik opgehaald; de studenten hadden even wat tijd nodig voor persoonlijke verhalen. De opleider vertelt me dat ze blij is dat dit gebeurt, dat haar klassenomgeving een veilige is. Een mooi voorbeeld van waarom het belangrijk is dat deze onderwerpen besproken worden op de lerarenopleiding.
In de klas worden een aantal situaties behandeld waarin seksueel gedrag voorkomt. De studenten werken in kleine groepjes een aantal casussen uit die uit de docentenhandleiding komen. Bijvoorbeeld:
‘Je bent met de klas op brugklaskamp. Het is middagpauze en je mist twee van je leerlingen. Je loopt een rondje door de gehuurde blokhut en vindt de twee leerlingen giechelend op bed. Je vraagt: ”Wat valt er te giechelen?”. De twee meiden worden knalrood en schuiven een oude Playboy naar voren.’
Aan de hand van de criteria van het Vlaggensysteem bespreken de studenten of het gedrag uit de casus oké is, of niet. Al snel wordt besloten dat bovenstaande casus helemaal oké is. ‘Het is alleen jammer dat de twee meiden niet mee doen met de rest van het kamp, maar pornoblaadjes zijn op die leeftijd gewoon hartstikke interessant’.
“Je komt dit soort situaties gewoon tegen op school, en het is handig om te weten hoe je daarmee om gaat.”
Na afloop vertellen de studenten over hun ervaringen met het vak en met de les. Ze vinden unaniem dat het ontzettend belangrijk is om meer aandacht te besteden aan seksuele en relationele vorming op de lerarenopleidingen. “Je komt dit soort situaties gewoon tegen op school, en het is handig om te weten hoe je daarmee om gaat.”
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere maand actuele informatie over sociale veiligheid op school.
